علی کریمی مله؛ محمدهادی مؤذن
دوره 12، شماره 45 ، فروردین 1390، ، صفحه 25-52
چکیده
ایران کشوری کهن است که از گذشته دور تاکنون تنوع فرهنگی را تجربه کرده است به گونه‌ای که می‌توان آن را طبق تعریف پارخ جامعة متنوع فرهنگی دانست که با سایر جوامع متنوع چندملیتی و چندقومی تفاوت‌های بنیادین ...
بیشتر
ایران کشوری کهن است که از گذشته دور تاکنون تنوع فرهنگی را تجربه کرده است به گونه‌ای که می‌توان آن را طبق تعریف پارخ جامعة متنوع فرهنگی دانست که با سایر جوامع متنوع چندملیتی و چندقومی تفاوت‌های بنیادین دارد. همین تفاوت ها موجب شده است تا مناسبات بین قومی و نیز روابط دولت‌ها با اقوام ایرانی با الگوهای رایج روابط و سیاست‌های قومی اختلافات زیادی را نشان دهد.
یکی از مظاهر تفاوت این است که تنوع فرهنگی ایران برخلاف بعضی جوامع متنوع، در طول تاریخ موجب بروز ناهمسازی سیاسی و کشمکش بین قومی نشده است بلکه این گروه‌ها زیست مسالمت‌آمیز داشته‌اند. حتی علی‌رغم برخی تحولات قومی در مقاطعی از تاریخ ایران، این رخدادها نه ستیزة بین قومی، بلکه اقداماتی در راستای بیگانه‌ستیزی، حفظ سرزمین، مقابله بااستبداد و بی‌کفایتی طبقة حاکم بوده است. به علاوه، تکوین بعضی تحرکات اعتراضی علیه حکومت ها نیز نه به خاطر تشکیل دولت از قومیتی خاص، بلکه علیه استبداد و خودکامگی آن و صیانت از حقوق فرهنگی خود صورت گرفته است.
این مقاله که با روش توصیفی ـ تاریخی و با استفاده از تحلیل ثانویه و با الهام از نظریة چارچوب‌سازی صورت می‌گیرد، ضمن مرور فشردة تحولات قومی در تاریخ معاصر ایران، بر این نکته متمرکز است که همزیستی مسالمت‌آمیز گروه‌های قومی ایران ریشه در نظام معنایی و باور مشترک همة ایرانیان بر ایرانی بودن خود دارد که از دو خاستگاه تاریخ مشترک آنان و دین انسجام بخش اسلام متأثر شده است. این دو عنصر باعث شد تا ایرانیان منظومة هویتی خود را به گونه‌ای تعریف نمایند که نه تنها گروه‌های متنوع قومی با یکدیگر همزیستی داشته باشند بلکه تاکنون هویت‌های قومی آنها در تعارض با هویت ملی‌شان قرار نگیرد.
